Bước vào nửa đầu năm 2025, Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa chuyển mình sâu rộng về cơ cấu nguồn nhân lực, khi nền kinh tế số và làn sóng chuyển đổi công nghệ toàn cầu đặt ra những yêu cầu mới, cao hơn về chất lượng lao động.
Dù sở hữu một lực lượng lao động trẻ và đông đảo – với khoảng nửa triệu người gia nhập thị trường lao động mỗi năm, thách thức về trình độ, kỹ năng và khả năng thích ứng vẫn là rào cản lớn đối với sự phát triển bền vững.
Thực tế cho thấy, Việt Nam hiện chưa thật sự sẵn sàng cho cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, chỉ số phát triển nguồn nhân lực của Việt Nam vẫn ở vị trí khá khiêm tốn, xếp thứ 70 trong số 100 quốc gia được khảo sát. Đây là dấu hiệu cảnh báo về khoảng cách giữa quy mô và chất lượng lao động, trong bối cảnh thị trường toàn cầu ngày càng ưu tiên kỹ năng số, tư duy sáng tạo và khả năng làm việc đa nhiệm.
Trước thực trạng này, Chính phủ đã thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ khi ban hành Quyết định 1002/QĐ-TTg vào ngày 24/5/2025, phê duyệt Đề án phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghệ cao giai đoạn 2025–2035, định hướng đến năm 2045. Đề án này nhấn mạnh tới việc đào tạo chuyên sâu trong các lĩnh vực then chốt như khoa học máy tính, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học và kỹ thuật số, đồng thời lồng ghép giáo dục kỹ năng mềm và ngoại ngữ vào chương trình đào tạo chính quy.
Từ các trường đại học trọng điểm đến các trung tâm đào tạo nghề, những mô hình đổi mới đào tạo đang được triển khai. Một số trường đã áp dụng hệ thống tín chỉ linh hoạt và chương trình liên kết quốc tế để nhanh chóng đưa sinh viên tiếp cận với thực tiễn công nghệ toàn cầu. Một số ngành như kỹ thuật số, thiết kế vi mạch, an toàn thông tin đang trở thành lựa chọn ưu tiên của thế hệ trẻ nhờ triển vọng nghề nghiệp rộng mở và mức thu nhập cạnh tranh.
Trên bình diện doanh nghiệp, các chính sách thu hút nhân lực chất lượng cao không còn dừng lại ở mức lương. Văn hóa tổ chức, cơ hội học tập liên tục, mô hình làm việc kết hợp và môi trường sáng tạo là những yếu tố then chốt để các tập đoàn công nghệ lớn như FPT, Viettel, Samsung Vietnam hay Intel Vietnam giữ chân người tài. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước đang đầu tư mạnh mẽ vào các công nghệ nhân sự (HRTech) nhằm tối ưu hóa quá trình tuyển dụng và phát triển nhân viên.
Theo báo cáo của Viet Research, thị trường lao động Việt Nam năm 2024-2025 đang được định hình bởi sự lan tỏa của tự động hóa, trí tuệ nhân tạo và các chính sách phát triển bền vững. Trong đó, mô hình làm việc kết hợp ngày càng phổ biến, giúp lao động cân bằng giữa công việc và cuộc sống, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận nhân lực từ khắp nơi trên thế giới.
Tuy vậy, nhu cầu nhân sự có kỹ năng cao tiếp tục vượt xa nguồn cung. Ngay cả ở các ngành đang dẫn đầu chuyển đổi số, doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong việc tuyển dụng các vị trí có chuyên môn sâu, khả năng sáng tạo và khả năng làm việc nhóm trong môi trường quốc tế hóa. Đây là lời nhắc về vai trò của chiến lược dài hạn, nơi sự liên kết giữa nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp cần được thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa để tạo ra lực lượng lao động có thể cạnh tranh toàn cầu.
Trước những chuyển động lớn của thị trường và yêu cầu bức thiết của thời đại, việc đầu tư toàn diện cho phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao không chỉ là giải pháp ứng phó ngắn hạn, mà còn là nền tảng để Việt Nam chinh phục các mục tiêu chiến lược về kinh tế số, công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế sâu rộng trong những thập niên tới.
ptphuc (T/h)
