Năm 2024, năng lượng hạt nhân một lần nữa được đưa vào chương trình nghiên cứu và phát triển năng lượng của Việt Nam, trong bối cảnh nhu cầu điện ngày càng gia tăng và xu hướng chuyển dịch sang các nguồn năng lượng sạch. Chính phủ đã có những động thái tích cực nhằm tái khởi động các nghiên cứu về điện hạt nhân sau một thời gian dài tạm dừng.
Trước đó, vào năm 2016, Việt Nam đã quyết định tạm dừng Dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận do lo ngại về tài chính và công nghệ. Tuy nhiên, với cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 theo Hội nghị COP26, Việt Nam đang xem xét lại vai trò của năng lượng hạt nhân trong hệ thống điện quốc gia.
Xu hướng phát triển năng lượng hạt nhân trên thế giới
Trên thế giới, nhiều quốc gia đã đẩy mạnh việc phát triển điện hạt nhân như một giải pháp bền vững để giảm phát thải khí nhà kính. Các nước như Trung Quốc, Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ đang tăng cường đầu tư vào công nghệ lò phản ứng thế hệ mới, đảm bảo tính an toàn và hiệu quả cao hơn.
Đặc biệt, các công nghệ lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) đang trở thành xu hướng với chi phí đầu tư thấp hơn, linh hoạt hơn và an toàn hơn so với các nhà máy hạt nhân truyền thống. Đây có thể là một hướng đi tiềm năng cho Việt Nam nếu muốn tham gia vào lĩnh vực này trong tương lai.
Những bước tiến trong năm 2024
Năm 2024, Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tiếp tục nghiên cứu và đánh giá lại khả năng phát triển điện hạt nhân. Theo Quy hoạch điện VIII được phê duyệt vào năm 2023, Việt Nam vẫn để ngỏ khả năng quay lại với năng lượng hạt nhân sau năm 2035.
Bên cạnh đó, Việt Nam đang hợp tác với nhiều tổ chức quốc tế như Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) và các đối tác chiến lược để đào tạo nhân lực, nghiên cứu công nghệ và đánh giá tiềm năng áp dụng điện hạt nhân.
Một trong những hướng đi đáng chú ý là phát triển các lò phản ứng nghiên cứu phục vụ khoa học và y tế, thay vì ngay lập tức xây dựng nhà máy điện hạt nhân quy mô lớn. Các trường đại học và viện nghiên cứu trong nước cũng đang tăng cường hợp tác với các đối tác nước ngoài để phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực này.
Cơ hội và thách thức
Cơ hội
- Giảm phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch: Việt Nam đang tìm kiếm các giải pháp để thay thế than và dầu trong sản xuất điện, nhằm đáp ứng cam kết giảm phát thải.
- Công nghệ an toàn hơn: Các lò phản ứng thế hệ mới, đặc biệt là SMR, có thể phù hợp với điều kiện phát triển của Việt Nam.
- Hợp tác quốc tế: Việt Nam có cơ hội hợp tác với các nước có nền công nghiệp hạt nhân phát triển để học hỏi và triển khai công nghệ phù hợp.
Thách thức
- Chi phí đầu tư cao: Việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân đòi hỏi nguồn vốn lớn và thời gian triển khai dài.
- Lo ngại về an toàn: Dư luận vẫn còn e ngại về rủi ro của năng lượng hạt nhân, đặc biệt sau các sự cố hạt nhân trên thế giới.
- Cần thời gian để phát triển nhân lực: Ngành năng lượng hạt nhân đòi hỏi đội ngũ kỹ sư và chuyên gia có trình độ cao, trong khi Việt Nam vẫn đang thiếu nguồn nhân lực chất lượng trong lĩnh vực này.
Triển vọng trong tương lai
Dù chưa có quyết định chính thức về việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân trong giai đoạn 2024-2030, nhưng với xu hướng phát triển công nghệ và nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, điện hạt nhân vẫn là một lựa chọn được cân nhắc trong dài hạn.
Việt Nam có thể bắt đầu bằng việc phát triển các lò phản ứng nghiên cứu, từng bước tiếp cận công nghệ và xây dựng hệ thống pháp lý phù hợp. Nếu các điều kiện thuận lợi, năng lượng hạt nhân có thể trở thành một phần quan trọng trong chiến lược phát triển năng lượng bền vững của Việt Nam sau năm 2035.
Nguồn tổng hợp (ptphuc)
