Trong thời gian qua, nhiều quốc gia đã đẩy mạnh phát triển điện hạt nhân như một bước đi chiến lược quan trọng, giúp đảm bảo an ninh năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính. Theo dự báo của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), lĩnh vực này sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh trong nhiều thập niên tới.
Vào tháng 7 năm 2024, Cộng hòa Czech đã thông qua kế hoạch thúc đẩy dự án điện hạt nhân. Tương tự, Anh và Ba Lan cũng đặt mục tiêu xây dựng các nhà máy điện hạt nhân mới nhằm đảm bảo sự tự chủ về năng lượng. Chính phủ Anh gần đây cam kết hỗ trợ hơn 5,5 tỷ bảng Anh để phát triển dự án điện hạt nhân Sizewell C với công suất 3,2 GW.
Sau sự cố tại nhà máy Fukushima năm 2011, Nhật Bản đã từng bước quay lại phát triển điện hạt nhân. Trong những năm gần đây, nhiều lò phản ứng hạt nhân ở Nhật Bản đã được tái khởi động sau khi đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt. Nhật Bản đặt mục tiêu duy trì tỷ lệ điện hạt nhân ở mức 20-22% tổng sản lượng điện quốc gia vào năm 2030. Trong khi đó, Indonesia đang xem xét khả năng vận hành các nhà máy điện hạt nhân từ năm 2036 để giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Việc khôi phục ngành công nghiệp điện hạt nhân được xem là một bước chuyển mang tính chiến lược của nhiều quốc gia. Sau thảm họa Chernobyl năm 1986, việc xây dựng các nhà máy điện hạt nhân trên thế giới gần như bị đình trệ. Serbia đã đình chỉ chương trình hạt nhân và đóng cửa lò phản ứng nghiên cứu duy nhất vào năm 1989, trong khi Italia từ bỏ năng lượng hạt nhân vào tháng 11/1987 sau cuộc trưng cầu ý dân.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều quốc gia đã đảo ngược chính sách và tái phát triển điện hạt nhân, nhất là khi công nghệ ngày càng hiện đại, an toàn hơn và ít phát thải. Giới chuyên gia nhận định rằng việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân phù hợp với xu hướng phát triển hiện nay.
Theo IAEA, điện hạt nhân đang đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng trên thế giới, đóng góp hơn 10% tổng sản lượng điện toàn cầu. Mỹ hiện là nhà sản xuất điện hạt nhân lớn nhất thế giới. Trong khi đó, tại Pháp, năng lượng hạt nhân chiếm tới 65-70% tổng sản lượng điện, đóng vai trò cốt lõi trong hệ thống năng lượng quốc gia.
Ngoài ra, với ưu thế là nguồn cung điện ổn định, điện hạt nhân đang thu hút sự đầu tư của các tập đoàn công nghệ lớn nhằm đáp ứng nhu cầu điện năng khổng lồ trong cuộc đua phát triển trí tuệ nhân tạo (AI). Google đã ký thỏa thuận mua điện từ các lò phản ứng hạt nhân nhỏ, trong khi các tập đoàn như Microsoft và Amazon cũng công bố kế hoạch đầu tư phát triển nhà máy điện hạt nhân nhằm đảm bảo lưới điện ổn định.
Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, điện hạt nhân còn đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu về khí hậu. Theo giới khoa học, các nhà máy điện hạt nhân gần như không phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính hoặc chất ô nhiễm không khí trong quá trình vận hành.
Tại Hội nghị COP29 tổ chức tại Azerbaijan năm 2023, lần đầu tiên điện hạt nhân được công nhận là một trong những giải pháp quan trọng nhằm kiểm soát mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.
Mặc dù yêu cầu nguồn vốn lớn, công nghệ hiện đại, đầu tư dài hạn và tiêu chuẩn an toàn khắt khe, nhưng với những lợi ích rõ ràng, nhiều quốc gia đang tăng tốc phát triển điện hạt nhân để không bị tụt lại trong cuộc đua giảm phát thải và đảm bảo nguồn cung năng lượng phục vụ phát triển kinh tế.
Nguồn tổng hợp (nttuongvy)
