Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của Việt Nam, đóng góp hơn 50% sản lượng lúa, 70% sản lượng trái cây và 95% sản lượng gạo xuất khẩu của cả nước
Tuy nhiên hiện nay trước tác động của biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, sạt lở và thị trường ngày càng cạnh tranh, việc ứng dụng khoa học công nghệ vào nông nghiệp không chỉ là xu hướng mà còn là giải pháp tất yếu để nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng giá trị nông sản và phát triển bền vững.
Chuyển Đổi Công Nghệ Canh Tác
Nhiều mô hình canh tác ứng dụng khoa học công nghệ đã được triển khai tại ĐBSCL, giúp nông dân thích ứng với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Hệ thống tưới tiêu tự động, cảm biến độ ẩm đất và hệ thống giám sát môi trường bằng công nghệ IoT giúp tối ưu hóa lượng nước tưới, giảm thất thoát nước trong điều kiện hạn mặn ngày càng gia tăng.
Trong sản xuất lúa, các mô hình “canh tác thông minh”, như SRI (Hệ thống thâm canh lúa cải tiến) hay mô hình “3 giảm, 3 tăng”, giúp tiết kiệm giống, phân bón, nước tưới và giảm tác động tiêu cực đến môi trường. Đồng thời, các giống lúa chịu mặn, chịu hạn được nghiên cứu và đưa vào sản xuất, đảm bảo năng suất và chất lượng lúa gạo trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt.
Công Nghệ Sau Thu Hoạch Và Chế Biến
Việc ứng dụng công nghệ sau thu hoạch đóng vai trò quan trọng trong nâng cao giá trị nông sản của vùng. Các doanh nghiệp tại ĐBSCL đang đầu tư vào công nghệ sấy lúa bằng năng lượng mặt trời, bảo quản nông sản bằng phương pháp lạnh sâu hay xử lý trái cây bằng công nghệ chiếu xạ, giúp kéo dài thời gian bảo quản và đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.
Trong lĩnh vực chế biến, công nghệ sinh học đang được áp dụng để sản xuất các sản phẩm giá trị gia tăng như tinh dầu từ vỏ trái cây, bột rau củ sấy lạnh hay nước ép trái cây nguyên chất, giúp đa dạng hóa sản phẩm và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.
Ứng Dụng Chuyển Đổi Số Và Trí Tuệ Nhân Tạo
Chuyển đổi số trong nông nghiệp đang diễn ra mạnh mẽ tại ĐBSCL. Các ứng dụng phân tích dữ liệu từ vệ tinh, drone giám sát đồng ruộng và trí tuệ nhân tạo (AI) trong dự báo thời tiết, dịch bệnh giúp nông dân chủ động hơn trong canh tác.
Nhiều hợp tác xã và doanh nghiệp đã ứng dụng blockchain trong truy xuất nguồn gốc nông sản, giúp nâng cao tính minh bạch và tạo niềm tin cho người tiêu dùng. Sàn thương mại điện tử chuyên về nông sản cũng đang phát triển, giúp kết nối trực tiếp nông dân với thị trường, giảm phụ thuộc vào trung gian.
Thách Thức Và Hướng Đi Tương Lai
Dù có nhiều tiến bộ, việc ứng dụng khoa học công nghệ trong nông nghiệp tại ĐBSCL vẫn gặp không ít thách thức. Chi phí đầu tư ban đầu cho công nghệ còn cao, trong khi phần lớn nông dân vẫn canh tác theo phương pháp truyền thống, chưa có điều kiện tiếp cận các giải pháp công nghệ hiện đại.
Ngoài ra, hạ tầng công nghệ tại vùng nông thôn còn hạn chế, nguồn nhân lực có chuyên môn về nông nghiệp công nghệ cao chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực tế. Để thúc đẩy quá trình này, cần có chính sách hỗ trợ tài chính, đào tạo nhân lực và xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp, giúp nông dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận công nghệ mới.
Với sự đầu tư đúng hướng và sự hỗ trợ từ chính phủ, khoa học công nghệ sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nền nông nghiệp bền vững tại ĐBSCL, đảm bảo an ninh lương thực và nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
ptphuc (T/h)
