Dự thảo Luật KH,CN&ĐMST đề xuất cải cách quy định về tổ chức R&D, nhân lực KH&CN, thương mại hóa kết quả nghiên cứu và liên kết viện - trường - doanh nghiệp nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Tại buổi làm việc giữa Bộ KH&CN và Bộ GD&ĐT ngày 25/12/2024, nhiều nội dung quan trọng của Dự thảo Luật KH,CN&ĐMST đã được thảo luận. Một trong những điểm đáng chú ý là việc xác định rõ tổ chức R&D, hoàn thiện quy định về quyền và nghĩa vụ của tổ chức KH&CN, đồng thời loại bỏ yêu cầu đăng ký hoạt động KH&CN đối với tất cả các tổ chức. Việc này giúp tạo thuận lợi cho các tổ chức nghiên cứu mạnh và loại bỏ những tổ chức kém hiệu quả, phù hợp với Nghị quyết số 18-NQ/TW.
Dự thảo bổ sung quy định về tổ chức R&D công lập đặc biệt trong các lĩnh vực Nhà nước ưu tiên, cơ chế tự chủ, nguyên tắc chấp nhận rủi ro và độ trễ trong nghiên cứu khoa học. Đồng thời, các tổ chức R&D phải ban hành và thực thi quy định về đạo đức nghiên cứu.
Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy nhấn mạnh, Dự thảo mở rộng phạm vi nhân lực KH,CN&ĐMST, bao gồm không chỉ nhân lực trong tổ chức KH&CN công lập mà còn cả học viên thạc sĩ nghiên cứu, nghiên cứu sinh, nghiên cứu viên sau tiến sĩ, và các cá nhân trong cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp. Nhân lực này được tạo điều kiện tham gia thành lập doanh nghiệp thương mại hóa kết quả nghiên cứu, làm việc luân phiên giữa các tổ chức R&D, đại học và doanh nghiệp mà vẫn giữ nguyên chế độ lương, thi đua khen thưởng. Đây là bước đột phá để gắn kết nghiên cứu với thực tiễn.
Về tài chính, Dự thảo đề xuất tăng cường kinh phí KH&CN trong các đại học không chỉ cho cơ sở vật chất mà còn cho nghiên cứu và hội thảo. Các nhiệm vụ KH&CN sẽ triển khai theo hai phương thức: Nhà nước đặt hàng và tổ chức, cá nhân đề xuất. Kinh phí được giao cho tổ chức chủ trì thay vì chủ nhiệm đề tài. Đồng thời, khuyến khích sử dụng chung phòng thí nghiệm và hợp tác giữa các tổ chức nghiên cứu để tối ưu hóa nguồn lực.
Bộ KH&CN sẽ tiếp tục phân cấp quản lý các chương trình KH&CN, bổ sung quy định đánh giá hiệu quả, thử nghiệm công nghệ mới, và thúc đẩy các tổ chức nghiên cứu xuất sắc. Cụm nhiệm vụ KH&CN, chuỗi nhiệm vụ KH&CN cũng được xem xét để triển khai theo hướng gắn với kết quả đầu ra.
Về đầu tư, Dự thảo đề xuất xây dựng kế hoạch tổng thể phát triển KH,CN&ĐMST quốc gia, hoàn thiện quy định quản lý kinh phí, sửa đổi quy định về Quỹ phát triển KH&CN để phù hợp với thực tế. Đặc biệt, mở rộng quy định giao quyền sở hữu kết quả nghiên cứu sử dụng ngân sách Nhà nước cho tổ chức chủ trì để thúc đẩy thương mại hóa. Cơ chế định giá và sử dụng lợi nhuận từ chuyển giao công nghệ cũng được điều chỉnh nhằm tháo gỡ các vướng mắc hiện nay.
Ngoài ra, Dự thảo bổ sung các quy định về hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, chính sách đối với trung tâm ĐMST xuất sắc, phổ biến tri thức KH&CN và nâng cao chất lượng các tạp chí khoa học theo thông lệ quốc tế.
Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh cần làm rõ vai trò giữa viện nghiên cứu và trường đại học để tránh trùng lặp, thúc đẩy hợp tác và chuyển giao công nghệ, đồng thời thống nhất quy định về tài trợ cho KH&CN. Vấn đề sáp nhập các quỹ nghiên cứu, phân bổ nguồn lực và xây dựng chương trình đào tạo nhân lực KH,CN&ĐMST cũng được đề xuất để đảm bảo hiệu quả hoạt động.
Buổi làm việc giữa hai Bộ đã thống nhất nhiều nội dung quan trọng, hướng đến việc xây dựng hệ thống KH,CN&ĐMST mạnh mẽ, tạo điều kiện thuận lợi cho nghiên cứu, phát triển công nghệ và chuyển giao kết quả nghiên cứu vào thực tiễn. Những thay đổi trong Dự thảo Luật KH,CN&ĐMST được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong tương lai.
nlpanh (T/h)
