Sau thời kỳ tăng trưởng mạnh mẽ, các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ khí hậu trên toàn cầu đang phải đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng. Tình trạng sụt giảm đầu tư, sự thay đổi trong quan điểm của các nhà đầu tư và thị trường ngày càng cạnh tranh đang tạo ra một "mùa đông" mới cho lĩnh vực này.
Cuối năm ngoái, nhà đầu tư người Mỹ Tommy Leep đã gây tranh cãi khi đăng một dòng tweet tuyên bố rằng thuật ngữ "công nghệ khí hậu" có thể không còn phù hợp từ năm 2024 trở đi. Sự hoài nghi này không phải là vô căn cứ khi nhiều công ty khởi nghiệp trong ngành đang gặp khó khăn, điển hình là Northvolt (Thụy Điển), một công ty sản xuất pin lithium-ion bền vững, từng được xem là niềm hy vọng của châu Âu trong việc giảm phụ thuộc vào pin Trung Quốc. Tuy nhiên, Northvolt đã nộp đơn xin phá sản vào tháng 11 năm ngoái, làm dấy lên những lo ngại về tính bền vững của ngành công nghệ khí hậu.
Sự suy giảm nguồn vốn đầu tư cũng là một dấu hiệu đáng lo ngại. Theo dữ liệu của PitchBook, tổng vốn đầu tư mạo hiểm vào lĩnh vực này đã giảm mạnh từ 25,9 tỷ USD vào năm 2022 xuống còn 17 tỷ USD vào năm 2024. Ở Đông Nam Á, tình trạng này cũng diễn ra tương tự khi tổng nguồn vốn tư nhân trong ngành giảm 22,1% so với cùng kỳ năm trước, chỉ còn 649,8 triệu USD.
Thuật ngữ "công nghệ khí hậu" bắt đầu phổ biến vào năm 2019, ám chỉ những công nghệ giúp giảm phát thải khí nhà kính và giải quyết tác động của biến đổi khí hậu. Trong giai đoạn đầu, lĩnh vực này đã chứng kiến sự bùng nổ của các quỹ đầu tư. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng sự tăng trưởng quá nhanh đã tạo ra tình trạng mất cân đối giữa lượng vốn đầu tư và số lượng công ty khởi nghiệp thực sự hiệu quả.
Câu hỏi về cách gọi tên và định nghĩa của lĩnh vực này đang được thảo luận rộng rãi. Một số ý kiến cho rằng thuật ngữ "công nghệ khí hậu" quá chung chung và không nhấn mạnh được yếu tố lợi thế cạnh tranh. Một số nhà đầu tư, như Michael Sachse và Jim Kapsis, nhận định rằng thuật ngữ này nên được xem xét lại để phản ánh chính xác hơn các lĩnh vực con như công nghệ xây dựng, năng lượng tái tạo hay công nghệ tài chính xanh.
Pale Blue Dot, một quỹ đầu tư mạo hiểm tại Thụy Điển, từng sử dụng thuật ngữ này nhưng đang cân nhắc điều chỉnh chiến lược đặt tên để phản ánh rõ hơn bản chất đầu tư của họ. Quỹ này đã hỗ trợ nhiều công ty như Patch (cung cấp tín chỉ carbon) hay Paebbl (thu giữ carbon và lưu trữ trong vật liệu xây dựng). Tuy nhiên, họ cũng đầu tư vào các công ty không trực tiếp liên quan đến khí hậu, chẳng hạn như Atlas (xây dựng bản đồ không gian địa lý) và Hived (chuyển phát bưu kiện), cho thấy sự đa dạng trong danh mục đầu tư.
Một số nhà đầu tư khác cũng ủng hộ việc thay đổi cách tiếp cận. Sebastian Heitmann, từ Extantia Capital, cho rằng cần tập trung vào hiệu quả và khả năng cạnh tranh hơn là chỉ đơn thuần hướng đến mục tiêu giảm phát thải. Ông lấy ví dụ một công ty sản xuất xi măng thân thiện với môi trường: nếu sản phẩm không cạnh tranh được về giá cả và tính tiện dụng, doanh nghiệp đó sẽ khó tồn tại. Do đó, việc phân loại lại các công ty này vào nhóm "công nghệ xây dựng" thay vì "công nghệ khí hậu" có thể hợp lý hơn.
Paul Murphy, đối tác tại Lightspeed, cũng đồng tình rằng công nghệ khí hậu không thể chỉ dựa vào thiện chí hay chính sách hỗ trợ. Ông cho rằng các công ty khởi nghiệp cần tích hợp tính bền vững như một phần trong lợi thế cạnh tranh, thay vì coi đó chỉ là một mục tiêu đạo đức. Do đó, Murphy đề xuất sử dụng thuật ngữ "công nghệ tăng trưởng" để mô tả làn sóng thứ ba của các công ty khởi nghiệp bền vững.
Sự cạnh tranh trong lĩnh vực này cũng đang gia tăng đáng kể. Jakobsson, từ Pale Blue Dot, nhận định rằng vào năm 2022, rất ít quỹ đầu tư tập trung vào biến đổi khí hậu, nhưng hiện nay có rất nhiều quỹ chuyên biệt về hạ tầng, loại bỏ carbon, công trình xanh... Điều này dẫn đến việc các quỹ đầu tư dần sử dụng các thuật ngữ cụ thể hơn để mô tả danh mục đầu tư của mình.
Nucleus Capital là một ví dụ điển hình cho xu hướng này. Họ tự định vị mình là một quỹ đầu tư về sinh học tổng hợp thay vì công nghệ khí hậu. Maximilian Schwarz, đối tác sáng lập của Nucleus, cho rằng trong tương lai, mọi quỹ đầu tư đều sẽ có yếu tố khí hậu, vì vậy không cần thiết phải đặt một nhãn riêng cho lĩnh vực này.
Ngoài ra, một số chuyên gia cho rằng thuật ngữ "công nghệ khí hậu" chưa bao hàm được toàn bộ các thách thức môi trường như tiêu thụ quá mức, mất đa dạng sinh học và thích ứng với biến đổi khí hậu. Heitmann thậm chí đã thử sử dụng AI để tìm kiếm thuật ngữ thay thế, với một trong những đề xuất thú vị là "khả năng phục hồi năng động". Cụm từ này mô tả những công ty khởi nghiệp giúp đẩy nhanh việc áp dụng các giải pháp bền vững, mang lại lợi ích kinh tế trong khi vẫn đảm bảo yếu tố xanh và thúc đẩy sự phát triển lâu dài.
Tóm lại, lĩnh vực công nghệ khí hậu đang trải qua một giai đoạn chuyển đổi quan trọng. Sự sụt giảm đầu tư, những tranh luận về cách phân loại và đặt tên, cũng như sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, đều cho thấy một thực tế rằng các công ty khởi nghiệp trong ngành này phải thích nghi nhanh chóng nếu muốn tồn tại. Khi sự quan tâm đến khí hậu vẫn là một vấn đề toàn cầu, câu hỏi không phải là công nghệ khí hậu có tiếp tục tồn tại hay không, mà là nó sẽ phát triển theo hướng nào trong tương lai.
nlpanh (T/h)
12 Phát minh tuyệt vời cho việc khai thác gỗ
